Sanne Kooiman (23) verloor haar vriend aan zelfmoord en maakte daar, samen met haar broertje en beste vriend, de documentaire To my loved ones over. Voor die documentaire ging ze bij veel mensen langs die een depressie hadden. Een thema dat veel terugkwam was prestatiedruk. Daarop besloot ze dat haar volgende documentaire over dit onderwerp zou gaan. Vorige maand ging de docu Stress to Impress dan ook in première.
Door: Jamie Jansen
Waarom een documentaire over prestatiedruk?
“Ik kwam erachter dat prestatiedruk de grootste oorzaak is van depressie onder jongeren. Tijdens het maken van mijn eerste film viel het mij op dat dat thema, in verschillende vormen, steeds maar weer terugkwam. We herkenden het ook heel erg zelf. Het is natuurlijk wel echt iets van onze tijd. Omdat we er ons zo in herkenden wilden we het onderwerp prestatiedruk als vervolgdocumentaire gaan aanpakken.”
Hoe wordt het onderwerp prestatiedruk behandeld in de documentaire?
“In de film behandelen we thema’s als studeren, keuzestress, social media, ouders en ontspanning. We hebben geprobeerd om de druk die jongeren voelen te laten terugkomen. In de openingsscène van de documentaire wordt bijvoorbeeld in beeld gebracht hoe een drukke ochtend in Nederland eruitziet. Die haast in de maatschappij wilden we echt over laten komen op de kijker. Verder hebben we twee studenten geïnterviewd, Elwin en Carolien. Zij hebben beiden een depressie gehad doordat ze zo worstelden met prestatiedruk. Ook hebben we Jeroen van Bar geïnterviewd, hij is schrijver van het boek ‘’De prestatie generatie’’. Dat boek is echt een aanrader, het is super goed en herkenbaar geschreven.”
Welke oorzaken voor prestatiedruk worden er in de documentaire genoemd?
“Er worden in de documentaire meerdere oorzaken genoemd. Bijvoorbeeld de manier waarop we nu zijn opgevoed, dat is natuurlijk heel erg anders dan vroeger. We hebben namelijk veel meer vrijheid, en dat is in principe ook heel erg leuk maar dat legt bij jongeren ook weer de druk op dat ze de juiste keuzes moeten maken en bijzondere dingen moeten doen. In het onderwijs is er ook het een en ander aan veranderingen geweest waardoor er steeds meer de nadruk is gekomen op prestatiegericht leren. Jouw prestaties worden steeds belangrijker. Ik zat afgelopen zomer nog bij de diploma-uitreiking van mijn broertje, en daar werd iemand naar voren gehaald die cum laude was afgestudeerd. Maar als jij keihard hebt gewerkt en allemaal zesjes hebt gehaald dan wordt je nooit naar voren gehaald. Eigenlijk worden alleen de mensen die echt uitblinken, die winnen, die worden in de spotlight gezet. Het is heel normaal geworden dat we de best presterende belonen en middelmatig is eigenlijk niet goed genoeg meer. En dan social media natuurlijk, dat is ook helemaal van deze tijd. Dat maakt ook dat we ons sneller gaan vergelijken, dat we niet meer weten wat we missen.”
Heb je daar zelf ook last van? Dat je het gevoel hebt dat middelmatigheid niet goed genoeg is?
“Ook heb ik heel erg het idee dat ik nu carrière moet gaan maken. Ik ben nu 23 en ik heb echt het idee dat ik het nu moet gaan maken. Er zijn zoveel jonge mensen om ons heen die al super grootse en bijzondere dingen hebben bereikt op mijn leeftijd. Soms denk ik dan wel waar blijft mijn moment?”
Vind je niet dat je je moment al aardig hebt gepakt?
“Die opmerking krijg ik van meerdere mensen. Eerst wist ik niet zo goed wat ik daarop moest zeggen. Sommige mensen van mijn leeftijd hebben inderdaad nog een baan in de supermarkt. Maar het is ook zo dat er achter de schermen een heleboel dingen mis zijn gegaan bij het maken van de documentaire. We hebben bijvoorbeeld de deadline niet gered. En er zijn heel veel dingen anders gelopen dan we wilden, dus er gaat ook een hele hoop verkeerd. Het lijkt misschien vanaf de buitenkant allemaal alsof ik het allemaal goed doe maar dat is ook niet altijd zo.”
Hoe ga je om met dat soort tegenslagen?
“Door het maken van deze documentaire ben ik me heel erg bewust van prestatiedruk. Dus als ik mezelf teveel druk op leg dan weet ik dat dat niet realistisch is. Ik kan het wat meer relativeren en dat scheelt echt. Als je bijvoorbeeld een veel te hoog doel voor jezelf hebt gesteld dan kan je je ook afvragen of het wel realistisch is en of het wel echt nodig is. Ik denk dat dat heel belangrijk is want in onze maatschappij is het nu een beetje de norm geworden om uit te blinken. Als je daarmee opgroeit, met die perfectie, dan kan je daar heel veel stress van krijgen. En ik denk dat als je je daar wat meer bewust van bent, dat je er beter mee om kunt gaan.”
Is dat ook wat je met je documentaire wilde bereiken? Mensen bewuster maken van prestatiedruk?
“Absoluut, we wilden geen documentaire maken waarin we alles en iedereen de schuld zouden geven. Want daar bereik je vaak niet zoveel mee. We wilden juist mensen zelf aanspreken van hé dit kun jij doen.”
Begin 2018 is de documentaire online te bekijken. Tot die tijd kun je hier alvast de trailer bekijken.
