De smartphone bestaat inmiddels 10 jaar en we kunnen geen dag meer zonder. Social media namen door de smartphone een vlucht. We zijn 24/7 bereikbaar en dat heeft een keerzijde: telefoonverslavingen, gezondheidsschade en verkeersdoden. Voor Carmen en Lindsay reden om social media de rug toe te keren. “Ik mis het soms wel, maar het levert me vooral veel op.”
Door: Naomi Bönker
"Ik begon me te irriteren; aan de posts van anderen, maar ook aan die van mezelf. Toen ben ik er rigoureus mee gestopt”, legt Carmen van Baalen kort haar reden uit om social media in de ban te doen. Er ging heel wat aan vooraf voordat ze dit besluit nam. “Ik zat op Facebook, Twitter en nog maar kort op Instagram. Ik was heel actief en dus ook heel veel online. Op werkdagen minder, maar voor het werk, in de pauze, na het werk, ‘s avonds…”
Volgens Carmen zorgt social media ook voor veel onnodige stress. “Stel dat ik een verjaardag vergat, ofnaast dat ene koopje op verkoopsites greep, of even kijken of ik had gewonnen met die ene winactie… Ik maakte foto’s met in mijn achterhoofd ‘dit is leuk voor Facebook of Twitter’. En ik kon me niet meer inhouden om zelf iets te plaatsen.”
Het keerpunt kwam door de 4-jarige zoon van Carmen. “Hij vroeg me of ik mijn telefoon weg wilde leggen. Dat was voor mij de druppel.” Carmen stopte acuut met Facebook en Twitter, maar bleef wel actief op Instagram. “Van best veel mensen vernam ik dat ze het jammer vonden dat ze me niet meer te konden volgen. Daardoor ben ik wat actiever geworden op Instagram. Het voordeel van dit medium vind ik dat ik niet het gevoel heb iets te missen, ik door mensen bewust wordt gevolgd, er geen discussies plaatsvinden, je niet per definitie ergens op hoeft te reageren en je maar één foto per keer kan plaatsen. Op die manier plaats ik bewuster een bericht en kan ik op minimale wijze toch iets delen van wat me lief is.”
"Een social media verslaving is schadelijk voor je relaties"
Intensief gebruik van social media wil niet zeggen dat je verslaafd bent. Gemiddeld zitten jongvolwassenen zo’n drie uur per dag op hun mobieltje, blijkt uit onderzoek van TNS Nipo. “Jongeren krijgen soms wel 130 berichtjes per uur. Ze beseffen dat ze obsessief met hun mobieltje bezig zijn, maar ze willen ook niet zonder. Daarmee zijn ze vrijwillig slaaf van hun telefoon”, zegt Kelly Roelofs van de stichting Be Aware. Roelofs werkt als preventiedeskundige en bezoekt scholen om voorlichting te geven over smartphonegebruik. “We willen jongeren bewust maken van de gevaren die social media met zich meebrengen.”
Lindsay Vallen trok in 2014 de stekker uit haar Facebook-, Snapchat- en Instagramprofiel, maar kwam na twee jaar (deels) terug op haar besluit. “Ik ben blogger en ik kreeg van klanten of opdrachtgevers vaak het verzoek of ik op social media wilde terugkeren. Zij zien graag het totaalplaatje. In eerste instantie stond ik op mijn strepen en liet ik opdrachten afketsen, maar toen de mogelijkheid van een eigen boek afketste omdat ik niet op social media zat, ben ik direct teruggekeerd op Instagram.” Wel nam de blogster van lindsayvallen.nl maatregelen. “Ik heb bewust een nieuw account aangemaakt en mijn oude Instagramprofiel verwijderd. Daar stond namelijk heel veel over mijn privéleven op. Dat is voor iedereen die dat wil te lezen op mijn blog, maar ik wil daar niet meer mee geconfronteerd worden op social media.”
Lindsay zet haar Instagrampagina nu vooral zakelijk in, als verlengstuk van haar blog. “Door het als iets zakelijks te zien, hou ik het gebruik binnen de perken. Ik zit er veel minder op dan voorheen.”
"Ik kreeg afkickverschijnselen toen ik stopte met Instagram"
Ze had in 2014 behoorlijke afkickverschijnselen van social media. “Ik was intens verslaafd aan Instagram”, bekent ze. “Ik checkte het als eerst terwijl ik wakker werd, tijdens het ontbijt, gedurende een koffiepauze en poedelend in bad. En al die momenten deelde ik ook. Daarnaast checkte ik mijn account ook als ik in goed gezelschap verkeerde. Belachelijk onbeleefd natuurlijk.”
Het was niet het bekende fenomeen ‘FOMO’ (fear of missing out), legt Lindsay uit. “Het was juist FOSO: Fear of sharing out. Ik móést gewoon alles delen. Op een gegeven moment speurde ik als een soort havik het internet af naar grappige dingen om te delen met mijn ruim 4000 volgers; vooral vreemden die ik helemaal niet kende. Alsof het mijn persoonlijke missie was. Ik vermoeide mezelf en besloot dat dit moest stoppen.”
Onderzoek van de Universiteit in Derby wijst uit dat zo’n 13 procent van de smartphonegebruikers daadwerkelijk verslaafd is. “Als je verslaafd bent aan social media, dan is de drang om ermee bezig te zijn sterker dan jijzelf”, legt Roelofs uit. “Dan schieten social media, die vooral bedoeld zijn voor informatie, contacten en plezier, hun doel voorbij.” Oorzaken zijn vergelijkbaar met een game- of pornoverslaving. “Je hoopt dat het de leegte opvult, dat je je beter voelt. Uiteindelijk is een socialmediaverslaving ook schadelijk voor je gezondheid; relaties met vrienden en familie lijden eronder, prestaties op het werk of school gaan achteruit en ook lichamelijk heeft het gevolgen.”
Dat beaamt professor Caroline Klaver, oogarts in het Erasmus MC in Rotterdam en het Radboudumc in Nijmegen. “Het urenlang naar een klein schermpje staren veroorzaakt bijziendheid”, concludeert zij na een grootschalig onderzoek naar de oogontwikkeling bij jonge kinderen. Zij stelt dat kinderen door veelvuldig gebruik van smartphones en tablets later een grotere kans lopen op slechtziendheid en zelfs blindheid.
"Ik ben nu veel bewuster met mijn gezin bezig. Dat geeft zoveel rust."
Dat is echter niet het enige negatieve gevolg van de smartphone. Door je telefoon of tablet vlak voor het slapengaan in bed te gebruiken treedt slaaptekort op. Het blauwe licht van het scherm zorgt voor melatonineafbraak in het lichaam, waardoor inslapen moeilijker wordt. En doordat we door ons intensieve internetgebruik minder naar buiten gaan, lopen we Vitamine D-gebrek op. Dit zorgt niet alleen voor lichamelijke gevolgen als krachtverlies, bloedend tandvlees, breekbare botten en op lange termijn hartproblemen, maar kan ook angstaanvallen, hyperventilatie en lusteloosheid tot gevolg hebben. Om nog maar niet te spreken van het gebruiken van je mobiel op gevaarlijke plaatsen, zoals op de fiets of in de auto.
Lindsay legt uit waarom ze toch terugkeerde. “Destijds kwam ik tot de conclusie dat ik social media niet echt nodig had, ze waren vooral een handig verlengstuk van mijn blog.” Maar toen een uitgever een streep zette door een eigen boek, kwam ze terug op haar besluit. “Ik was best verdrietig, want mijn droom viel in duigen. Maar ik snap wel dat een boek geld in het laadje moet brengen en dat een uitgeverij dus liever investeert in een blogger met een grote online fanbase.”
Het stoppen met Facebook heeft gaf Carmen rust, tijd en focus. En dat was precies wat ze wilde. “Ik kan bepaalde mensen weer zien zonder dat meteen dat irritatiegevoel opspeelt. En ik ben veel bewuster bezig met mijn gezin en dat geeft rust, zowel bij mezelf als bij mijn kinderen.”
Lindsay is niet bang dat ze terugvalt in haar oude verslaafde gedrag op Instagram. “Waarschijnlijk omdat ik zo lang ben weggeweest, zit het minder in mijn systeem om alles maar te moeten delen.”
Geen reacties